W okołokampanijnym wzmożeniu przez polskie i światowe media przetaczają się niemal równolegle dwie afery – ciągle powracająca awantura związana z importem ukraińskiego zboża do Polski oraz afera wizowa. Na pierwszy rzut oka nie mają one ze sobą wiele wspólnego. Pierwsza afera związana jest z wcześniejszą (i jednocześnie spodziewaną w przyszłości) destabilizacją cen na polskim rynku zboża w wyniku niekontrolowanego importu zboża z walczącej Ukrainy, a druga jest typową aferą korupcyjną, gdzie za łapówki chętni cudzoziemcy uzyskiwali polskie wizy. Te dwie awantury mają jednak wspólny mianownik – utrata kontroli nad sytuacją przez państwo, dzięki czemu różne podejrzane osoby i podmioty osiągnęły potencjalnie znaczne korzyści z naruszeniem prawa, a autorytet państwa polskiego w kraju i na świecie otrzymał kolejny cios.
Przy załatwianiu spraw cudzoziemskich czas prowadzenia postępowań odgrywa kluczową rolę. Jeśli pracodawca poszukuje pracownika oznacza to, że potrzebuje go teraz – nie za, na przykład, pół(tora) roku. Niestety – postępowania dotyczące spraw cudzoziemskich, w tym postępowania dotyczące pobytu i pracy, trwają bardzo długo. Czy jest nadzieja na poprawę tej sytuacji?
Nieustannie powracają pytania klientów dotyczące poprawności wydawania wiz krajowych dla obywateli Ukrainy przebywających w Polsce bez opuszczania jej terytorium – tzw. „wizy korespondencyjne” lub „wizy zdalne”. W ciągu ostatniego roku problem ten zyskał na znaczeniu, szczególnie w kontekście dłuższych czasów oczekiwania na rozpatrzenie wniosków o zezwolenia na pobyt czasowy w niektórych urzędach wojewódzkich, szczególnie w porównaniu do sytuacji sprzed roku. Wiza krajowa, uzyskana w Polsce bez podróży na Ukrainę, była uznawana za atrakcyjną opcję dla wielu wnioskodawców, którzy szukają stabilności dokumentu pobytowego, niezależnie od mało „solidnych” w ich ocenie “covidowych” lub “wojennych” przedłużeń, a jednocześnie uzyskanego znacznie szybciej niż zezwolenia na pobyt. Analiza przepisów wskazuje jednak jednoznacznie, że jest to rozwiązanie zawierające liczne ryzyka dla wnioskodawcy, mogące istotnie zaszkodzić legalności jego pobytu w Polsce.
Zgodnie z art. 99 ust. 1 pkt 4 ustawy o cudzoziemcach cudzoziemcowi odmawia się wszczęcia postępowania w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy, gdy w dniu złożenia wniosku o udzielenie tego zezwolenia przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, między innymi, w związku z udzieleniem mu ochrony czasowej. Jak wiemy, aktualnie rzesze osób przebywają w Polsce na takiej podstawie w wyniku trwającej w Ukrainie wojny.
Zmiana miejsca zatrudnienia przez cudzoziemca jest tak samo prawdopodobna, jak zmiana miejsca zatrudnienia przez pracownika rodzimego. Przy zatrudnianiu cudzoziemca, posiadającego dokumenty legalizujące pracę wydane na inny podmiot, należy dopełnić szeregu formalności, aby proces zatrudnienia przebiegł zgodnie z prawem.
W konsekwencji wdrożenia instrukcji resortu pracy przez urzędy wojewódzkie i PUP firmy zatrudniające cudzoziemców, przy pomocy których realizują usługi u klientów, stanęły na krawędzi – odmawia się im zezwoleń na pracę lub wszczyna procedurę składania wyjaśnień.
W ostatnim czasie z ogromnym nasileniem obserwujemy praktykę urzędów wojewódzkich, które dążą do wyeliminowania z obrotu gospodarczego, w którym zatrudniani są cudzoziemcy, usług outsourcingu. Z uwagi na, jak się wydaje, niezrozumienie tematyki, powyższe dotyczy zarówno outsourcingu procesowego, jak i – zmierzającego do obchodzenia przepisów o pracy tymczasowej – outsourcingu pracowniczego. Z pism, które wysyłane są zarówno do pracodawców (w postępowaniach o udzielenie zezwolenia na pobyt pracę), jak i do cudzoziemców (w postępowaniach o udzielnie zezwoleń na pobyt i pracę) wyraźnie przebija dążenie do przekształcania więzi outsourcingu w pracę tymczasową. Warto zatem przypomnieć, jakie są regulacje pracy tymczasowej i podstawowe warunki jej wykonywania, aby nie dać się zwieźć sugestiom urzędów wojewódzkich.
W ostatnim czasie w praktyce naszej kancelarii daje się zaobserwować wzmożone działanie urzędów wojewódzkich odmawiających wydania zezwoleń na pracę dla cudzoziemców w związku z tzw. outsourcingiem. Podobne stanowisko zajmują starostowie w odniesieniu do oświadczeń ujawnianych w ewidencji oświadczeń o zamiarze powierzenia zatrudnienia cudzoziemcom, a nawet w zakresie powiadomień z tzw. specustawy dotyczącej pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.
Tytuł tego wpisu może sugerować, że znalazłam cudowne remedium na łatwe rozeznawanie się w przepisach cudzoziemskich. Niestety nie, ale podzielę się kilkoma poradami, które zdecydowanie ułatwią prawidłowe stosowanie przepisów.
System pobytu i zatrudniania cudzoziemców w Polsce nie jest prosty, a jego funkcjonowanie w praktyce bywa często przeszkodą we współpracy z obcokrajowcami. Niemniej jednak aktualnie funkcjonują różnego rodzaju ułatwienia, które pozwalają (po pierwsze) na łatwiejszą współpracę ze specjalistami zza granicy – w tym w obszarze IT, oraz (po drugie) łatwiejszą legalizację pobytu w Polsce przez samych cudzoziemców.
