Główną podstawą prawną korzystania z ochrony czasowej są przepisy ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 103 z późn. zm. – specustawa wojenna). Warto przy tym pamiętać, że ochrona czasowa przyznawana jest automatycznie (po spełnieniu przesłanek) i nie można się jej zrzec.
Ochrona ta jest efektem obowiązywania Dyrektywy Unijnej dotyczącej masowego napływu ludności [Dyrektywa Rady 2001/55/WE z dnia 20 lipca 2001 r. w sprawie minimalnych standardów przyznawania tymczasowej ochrony na wypadek masowego napływu wysiedleńców oraz środków wspierających równowagę wysiłków między Państwami Członkowskimi związanych z przyjęciem takich osób wraz z jego następstwami].

Zgodnie z art. 99 ust. 1 pkt 4 ustawy o cudzoziemcach cudzoziemcowi odmawia się wszczęcia postępowania w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy, gdy w dniu złożenia wniosku o udzielenie tego zezwolenia przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, między innymi, w związku z udzieleniem mu ochrony czasowej. Jak wiemy, aktualnie rzesze osób przebywają w Polsce na takiej podstawie w wyniku trwającej w Ukrainie wojny.

Idea przyświecająca przyjęciu Dyrektywy miała na celu przyznanie czasowych uprawnień (w tym pobytowych) osobom masowo napływającym. Skoro tak – zdecydowano się wyłączyć możliwość osiedlania się wysiedleńców na dłuższe okresy. Państwa członkowskie mają jednak możliwość wprowadzenia mechanizmów umożliwiających osiedlanie się wysiedleńców (z początku czasowe). Polska z tej możliwości skorzystała.

Zgodnie z art. 42 ust. 13 specustawy wojennej, do obywatela Ukrainy:

• którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 tejże, i który
• posiada status UKR

nie stosuje się art. 99 ust. 1 pkt 4 ustawy o cudzoziemcach, który wymieniony został na początku wpisu.

Wyłączenie to dotyczy osób korzystających z ochrony czasowej, jeżeli ubiegają się one o udzielenie zezwolenia:

• na pobyt czasowy i pracę;
• na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji;
• na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej.

Oznacza to, że w drodze wyjątku, w trzech powyższych sytuacjach, cudzoziemiec korzystający z ochrony czasowej może ubiegać się o zezwolenie na pobyt czasowy.

Postępowanie prowadzone w takich sprawach jest uproszczone proceduralnie. Wojewoda ma zapewniony dostęp do odcisków palców zgromadzonych w rejestrze, w którym wpisywane są dane osób otrzymujących PESEL-UKR. Dzięki temu nie musi pobierać tych odcisków. Jeśli w toku postępowania okaże się, że odciski palców obywatela Ukrainy nie znajdują się w rejestrze lub nie jest możliwe ich umieszczenie, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, wojewoda pobiera od obywatela Ukrainy odciski palców w sposób typowy dla postępowań pobytowych, ale po udzieleniu temu obywatelowi zezwolenia na pobyt czasowy.

W omawianych postępowaniach nie stosuje się wymogów osobistego złożenia wniosku i przedstawienia ważnego dokumentu podróży przy złożeniu wniosku. Jednakże w uzasadnionych przypadkach wojewoda może w toku postępowania wezwać cudzoziemca do przedłożenia ważnego dokumentu podróży lub jego kopii lub do przedłożenia innego dokumentu stwierdzającego tożsamość.

Niestety, w toku nowelizacji specustawy wojennej, którą wprowadzono omawiane postępowanie nie udało się przeforsować rozszerzenia tego mechanizmu na osoby, które pozostają pod opieką osób, które mogą wnioskować o zezwolenie na pobyt czasowy pomimo tego, że korzystają z ochrony czasowej.

Zapraszamy na najbliższe szkolenia organizowane przez C&C Chakowski & Ciszek:

OPTYMALIZAVJA CZASU PRACY (KLIKNIJ)
DELEGOWANIE CUDZOZIEMCÓW Z POLSKI DO UE I WIELKIEJ BRYTANII (KLIKNIJ)