Ustawowe terminy

Zgodnie z art. 35 Kodeksu postępowania administracyjnego, załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Czy termin ten odnosi się do postępowań cudzoziemskich? Nie do wszystkich.

Zgodnie z art. 112a ustawy o cudzoziemcach, decyzję w sprawie udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy wydaje się w terminie 60 dni. Powyższe dotyczy również zezwolenia na pobyt czasowy i pracę.
Kluczowe jest jednak określenie, od kiedy biegnie termin 60 dni. Biegnie on od dnia, w którym nastąpiło ostatnie z następujących zdarzeń:

• cudzoziemiec złożył wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy osobiście lub nastąpiło jego osobiste stawiennictwo w urzędzie wojewódzkim po złożeniu tego wniosku, chyba że wobec cudzoziemca nie stosuje się wymogu osobistego stawiennictwa,

lub

• cudzoziemiec złożył wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, który nie zawiera braków formalnych lub zostały one uzupełnione, lub
• cudzoziemiec przedłożył dokumenty niezbędne do potwierdzenia danych zawartych we wniosku i okoliczności uzasadniających ubieganie się o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy lub wyznaczony przez wojewodę termin ich przedłożenia upłynął bezskutecznie.

Wynika z tego, że termin rozpoczyna bieg po faktycznym ustaleniu wszystkich okoliczności, zebraniu dokumentów oraz odebraniu od cudzoziemca odcisków palców.

Niewydolność systemu – kłopoty DUWu

O niewydolności systemu obsługi spraw cudzoziemskich Najwyższa Izba Kontroli informowała w roku…2019 (link). Od tego czasu zmieniło się niewiele – Urzędy Wojewódzkie wciąż borykają się z przedłużaniem postępowań dotyczących cudzoziemców. Panująca w Dolnośląskim Urzędzie Wojewódzkim praktyka zaniepokoiła Rzecznika Praw Obywatelskich. Zgodnie z ustalonym stanem faktycznym, cudzoziemcy skarżyli się, że od ponad 6 miesięcy czekają na wydanie kart pobytu właśnie w DUW.

Co istotne – nie chodzi tutaj o 6.miesięczne oczekiwanie na wydanie decyzji dotyczącej pobytu. Problem dotyczy długiego czasu oczekiwania na wydanie przez Wojewodę Dolnośląskiego karty pobytu po wydaniu decyzji dotyczącej zezwolenia na pobyt czasowy, stały lub rezydenta długoterminowego UE. Szczegóły argumentacji RPO i Wojewody Dolnośląskiego dostępne są tutaj: link

Zawieszenie terminów z uwagi na wojnę w Ukrainie – nie taka oczywista oczywistość

Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państw w przepisach 100c i 100d, najpierw do 31.12.2022, następnie do 24.08.2023, i finalnie do 4.03.2024 odniosła się do biegu terminów na załatwienie przez wojewodę spraw dotyczących:

udzielenia cudzoziemcowi:

• zezwolenia na pobyt czasowy,
• zezwolenia na pobyt stały,
• zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,

zmiany:

• zezwolenia na pobyt czasowy i pracę
• zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji,

cofnięcia cudzoziemcowi:

• zezwolenia na pobyt czasowy,
• zezwolenia na pobyt stały,
• zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej.

Terminy te nie rozpoczynają się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu do wskazanych powyżej dat (aktualnie do 4.03.2024). Nie oznacza to, że organ ma się sprawami cudzoziemskimi nie zajmować. Może i powinien to robić – czynności dokonane we wskazanym okresie w wymienionych postępowaniach są skuteczne. Jednakże organ nie ponosi konsekwencji braku działania.

W okresie (aktualnie) do 4.03.2024:

• przepisów o bezczynności organu oraz o obowiązku organu prowadzącego postępowanie w sprawach wymienionych powyżej, do powiadamiania strony lub uczestnika postępowania o niezałatwieniu sprawy w terminie nie stosuje się;
• organowi prowadzącemu postępowanie w sprawach wymienionych powyżej, nie wymierza się grzywny ani nie zasądza się od niego sum pieniężnych na rzecz skarżących za niewydanie rozstrzygnięć w terminach określonych przepisami prawa.

Co więcej – zaprzestanie czynności przez organ prowadzący postępowanie w sprawach wymienionych powyżej lub ich dokonywanie z opóźnieniem, w okresie (aktualnie) do 4.03.2024 nie może być podstawą wywodzenia środków prawnych dotyczących bezczynności, przewlekłości lub naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez zbędnej zwłoki.

Na tle stosowania „zawieszeń” powstał istotny problem – czy dotyczą one wyłącznie postępowań prowadzonych na podstawie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państw (przeważająca linia orzecznicza), czy wszystkich wskazanych postępowań, choćby nie miały one żadnego związku z ustawą o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państw (odosobniona interpretacja sądów).

Przytaczając argumentację za stosowanie zawieszenia wyłącznie do spraw objętych ustawą o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państw, warto wskazać na Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 21 kwietnia 2023 r. III SAB/Gd 56/23:

Z literalnego brzmienia art. 100c i 100d ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy wynika, że dotyczy on biegu terminów wszystkich wymienionych w nim enumeratywnie spraw prowadzonych przez wojewodę i nie ogranicza się do spraw zainicjowanych wnioskami obywateli Ukrainy.

Analiza stanu prawnego, wykładnia systemowa i celowościowa oraz zasada racjonalnego ustawodawcy prowadzą jednak, zdaniem Sądu, do wniosku, że norma art. 100c ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, wbrew jej literalnemu brzmieniu, nie powinna znajdować zastosowania do spraw innych cudzoziemców niż obywatele Ukrainy (przebywający na terenie Polski w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy). Przede wszystkim wskazać należy, że ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy dotyczy określonego w niej kręgu osób.

Stanowisko przeciwne zaprezentowane zostało w Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 28 grudnia 2022 r. III SAB/Lu 55/22:

Należy jednak zwrócić uwagę, że w dniu 15 kwietnia 2022 r. wszedł w życie przepis art. 100c ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, dodany do powołanej ustawy na mocy art. 1 pkt 44 ustawy z dnia 8 kwietnia 2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 830). Jak już wyżej wskazano, w sprawie niniejszej przedmiotem zaskarżenia strona uczyniła bezczynność i przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawie dotyczącej udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy, a więc sprawy wymienionej w art. 100c ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy specjalnej. Przepis art. 100c ustawy specjalnej wprowadził tym samym, ze względu na szczególną sytuację wewnętrzną i zewnętrzną kraju związaną z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy, istotne modyfikacje i ograniczenia w zakresie terminu załatwienia wymienionych w nim spraw (w tym spraw dotyczących udzielania cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy) oraz możliwości korzystania ze środków zaskarżenia (w tym wywodzenia środków prawnych dotyczących bezczynności lub przewlekłości), w stosunku do reguł wynikających z ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego i Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Przepis ten stanowi zatem lex specialis w stosunku do przepisów art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a. i art. 53 § 2b p.p.s.a. Przepis szczególny ma zaś pierwszeństwo w stosowaniu przed regułami ogólnymi zgodnie z zasadą “lex specialis derogat legi generali”.

Niejasność przepisów i braki kadrowe w wydziałach cudzoziemskich urzędów wojewódzkich niestety nie dają nadziei na zauważalne przyspieszenie procedur, ale pozwalają rozważać wdrażanie środków sankcyjnych za przewlekłość prowadzenia postępowań.

Zapraszamy na najbliższe szkolenia organizowane przez C&C Chakowski & Ciszek:

ZMIANY W ZATRUDNIANIU CUDZOZIEMCÓW 2023 (KLIKNIJ)

Zapraszamy na wyjątkowe wydarzenie dla branży outsourcing i APT: Konferencję OUTSOURCING PROCESOWY I PRACA TYMCZASOWA – TRENDY 2024 organizowaną przez C&C Chakowski & Ciszek oraz Centrum Outsourcingu Procesowego przy Wydziale Zarządzania UW:
OUTSOURCING PROCESOWY I PRACA TYMCZASOWA – TRENDY 2024, 21.09.2023, Warszawa (KLIKNIJ)