Na styku edukacji i pracy jest obszar, w którym ustawodawca polski zdecydował się wprowadzić szereg rozwiązań umożliwiających ograniczanie danin publicznoprawnych, czyli podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) czy składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne (ZUS/NFZ). Wydaje się, że dość regularnie są do tej puli dorzucane nowe rozwiązania, dlatego warto trzymać rękę na pulsie.
Ulga dla młodych
To rozwiązanie zna każdy, prawda? Tak się może wydawać. Być może najprostsza ulga w całym PIT – zwolnienie dla osób poniżej 26 lat. Stosowane automatycznie. I tutaj praktycznie się kończy ta prosta strona. A teraz ta bardziej skomplikowana.
Zwolnienie ma limit – 85.528 zł w skali roku. Zwolnienie dotyczy przychodu – to akurat dobrze, bo łatwo policzyć, kiedy się skończy. Patrzymy na umowę, na wynagrodzenie brutto z tej umowy i możemy na bieżąco śledzić, ile jeszcze zostało. A co po przekroczeniu? Zasady ogólne dla danych rozliczeń – zapewne PIT 12/32%, ale za to przysługuje nam cała kwota wolna, czyli 30.000 zł.
Tę kwotę można rozliczyć na dwa sposoby – oba włączamy, stosując PIT-2. Albo to może być wniosek o standardowe odliczenia comiesięczne, albo wniosek o niepobieranie zaliczek w ogóle. Ten drugi wniosek można złożyć, jeżeli roczny opodatkowany dochód – czyli wynikający z przychodu przekraczającego wspomniane 85.528 zł – nie przekroczy 30.000 zł. Jak to się przekłada na przychód? To już bardziej skomplikowane, bo dochód to jest przychód z pomniejszeniami wynikającymi z przepisów, np. kosztami uzyskania przychodów czy składkami na ZUS, a te są inne przy różnych typach umów.
Z tym mechanizmem 30.000 zł może mieć problem płatnik, ale chyba już większość zatrudniających rozpoznała jak należy się nim posługiwać.
Ulgę dla młodych stosujemy do 26 urodzin. Czyli jeśli płatnik wypłaca podatnikowi wynagrodzenie przed 26 urodzinami, to się stosuje tę ulgę (o ile nie przekroczony został limit kwotowy). Ale jeśli wynagrodzenie płacone jest już po dniu 26 urodzin, to ulgi nie stosujemy. I to bez względu na to, czy np. miesiąc, którego dotyczy wynagrodzenie, zakończył się przed 26 urodzinami.
Sprawa z ulgą jeszcze bardziej się komplikuje, kiedy patrzymy na różne rodzaje umów w kontekście zatrudniania nierezydentów podatkowych. Czy stosujemy przy umowie o pracę? Tak – do rezydentów i nierezydentów. Zleceniu? Tylko przy polskich rezydentach podatkowych. Dodatkowo dodano umowę o praktykę absolwencką – tam też może być stosowana ulga dla młodych, ale też tylko wobec polskich rezydentów podatkowych.
Student i uczeń 26
Przejdźmy teraz do osób uczących się i na grunt ZUS/NFZ. Osoba o statusie studenta i ucznia do 26 lat jest zwolniona z ZUS. Tak mówi wprost przepis z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zwolnienie z NFZ nie jest już tak oczywiste, bowiem nie wynika wprost z przepisów, ale organy – czy ZUS, czy NFZ – nie mają w tym zakresie wątpliwości. Zatem wynagrodzenie studenta czy ucznia będzie zwolnione zarówno z ZUS, jak i NFZ. Ale czy z każdej umowy? Otóż nie – spośród umów najczęściej zawieranych przy zatrudnianiu, zwolnienie to możemy stosować wyłącznie przy umowie zlecenia. To jest zresztą odpowiedź na częste pytanie, czemu studenta nie zatrudnić na umowę o pracę. Jak widać – czysty rachunek ekonomiczny.
Wspomniałem już, że warunkiem do korzystania ze zwolnienia jest status studenta czy ucznia. Status ten uzyskuje się wraz ze wpisem na listę studentów czy uczniów i traci się wraz ze skreśleniem. Warto, aby płatnik dokładnie wczytał się w przepisy powszechnie obowiązującego prawa, jak i wewnętrzne regulacje uczelni czy szkoły, aby precyzyjnie ustalić, kiedy nastąpi szczególnie ten drugi moment, czyli utrata statusu studenta czy ucznia.
Dlaczego płatnik ma się tym tak interesować? Przecież na dobrą sprawę zleceniodawca nie jest płatnikiem ZUS i w związku ze zwolnieniem nawet w ZUS nie rejestruje studenta czy ucznia. Otóż zleceniodawca pozostaje potencjalnym płatnikiem, czy raczej płatnikiem w zawieszeniu. Jako taki odpowiada za prawidłowe stosowanie zwolnienia i poniesie negatywne konsekwencje wynikające z błędów przy stosowaniu tego zwolnienia. Dlatego też zleceniodawca powinien sprawdzić, czy student albo uczeń w ogóle nabył swój status, a dalej – czy ten status zachowuje.
Co się sprawdza? Oczywiście odpowiednie dokumenty, przede wszystkim zaświadczenie z uczelni czy szkoły. Dalej należy sprawdzić samą uczelnię (polską albo zagraniczną) czy szkołę (polską) – najistotniejsze jest potwierdzenie, że nie jest to placówka działająca wyłącznie w przestrzeni wirtualnej, a placówka, która oferuje faktycznie usługi edukacyjne. Następnie należy monitorować, czy student lub uczeń pozostaje w tej placówce – zgodnie ze wspomnianymi regulacjami – czy powszechnie obowiązującymi przepisami prawa lub wewnętrznymi danej placówki.
Praktyka absolwencka
Przyjęło się zatrudniać studentów czy uczniów, ale już zatrudnianie absolwentów wydaje się rzadszą praktyką. W obrocie prawnym funkcjonuje od lat ustawa o praktykach absolwenckich, wprowadzająca nowe rozwiązanie – umowę o praktykę absolwencką, zawieraną na maksymalnie 3 miesiące.
Celem praktyki jest zdobycie praktycznej wiedzy, umiejętności i doświadczenia przez absolwenta. W pierwszej kolejności przepisy mówią o zatrudnianiu absolwentów, co może sprawiać wrażenie, że przepisy te dedykowane są wyłącznie dla zatrudniania osób, które skończyły szkoły wyższe.
Tymczasem sama ustawa dopuszcza zatrudnienie już absolwentów 8-letnich podstawówek i gimnazjów. I to nie tylko polskich – dopuszcza się także absolwentów szkół zagranicznych. Tutaj należy zwrócić szczególną uwagę na to, aby dokumenty tych osób zostały odpowiednio zidentyfikowane i wobec nich przeprowadzone odpowiednie procedury, aby mogły być dopuszczone do polskiego obrotu prawnego.
Zachętą dla prowadzącego praktyki ma być zwolnienie z ZUS i NFZ – wynikające z samych przepisów.
Jednocześnie praktykant do 26 roku życia może korzystać z ulgi dla młodych. Wydaje się zbyt piękne? Praktyczne problemy mogą być znaczne, dlatego warto zasięgnąć porady profesjonalnych doradców przed podjęciem takiej współpracy. Także po to, aby po tych 3 miesiącach po prostu nie pożegnać się z absolwentem.
Zapraszamy na najbliższe wydarzenia organizowane przez C&C Chakowski & Ciszek:
KONFERENCJA NOWA POLITYKA IMIGRACYJNA 2025 on-site Warszawa / on-line (KLIKNIJ)
