Zatrudnianie cudzoziemców

Afera wizowa w Polsce: Przyczyny, skutki i zmiany w polityce migracyjnej

Michał Nocuń

Michał Nocuń

Autor

Afera wizowa, która w Polsce ujrzała światło dzienne w 2023 roku, wstrząsnęła krajowym systemem migracyjnym i ujawniła liczne nieprawidłowości związane z wydawaniem wiz. Sejmowa Komisja śledcza powołana do wyjaśnienia tej sprawy, zakończyła prace nad raportem, w którym przedstawiono dokumentację licznych naruszeń oraz zapowiedziano zamiar złożenia zawiadomień do prokuratury w sprawie 11 osób, w tym byłego premiera Mateusza Morawieckiego oraz byłego ministra spraw zagranicznych Zbigniewa Raua. W raporcie wskazano na problemy systemowe, które miały istotny wpływ na bezpieczeństwo migracyjne Polski.

Skąd wzięła się i jak przebiegała afera wizowa? – widok z lotu ptaka

Faktyczne przyczyny afery wizowej w Polsce są wynikiem złożonego splotu różnych czynników. Polska, jako kraj o dynamicznie rozwijającej się gospodarce w Europie Środkowej, stała się atrakcyjnym miejscem dla migrantów z różnych zakątków świata. Zarówno obywatele Indii, Pakistanu, jak i krajów afrykańskich dostrzegają w Polsce potencjał do lepszego życia i możliwości zarobkowych, co powoduje wzrost zainteresowania wizami, w tym z użyciem nielegalnych ścieżek.
Duże zainteresowanie danym dobrem i mała jego dostępność zawsze przynosi ryzyko korupcji – znajdą się tacy, którzy będą gotowi poświęcić więcej, żeby otrzymać np. upragnioną wizę.
Główną przyczyną nadużyć w systemie wizowym był jednak, w mojej ocenie, brak odpowiedniego nadzoru i kontroli w wydawaniu wiz. Niewystarczające mechanizmy weryfikacji beneficjentów umożliwiają nie tylko korupcję, ale także sprzyjają powstawaniu nieprawidłowości, zwłaszcza w kontekście programów takich jak Poland Business Harbour. Program „Poland. Business Harbour.” (PBH), wprowadzony przez premiera Mateusza Morawieckiego we wrześniu 2020 roku, miał na celu ułatwienie uzyskiwania wiz dla informatyków i ich rodzin, jednak po wybuchu wojny Rosji z Ukrainą, jak twierdzi „Rzeczpospolita”, zauważalnie wzrosło zainteresowanie tym programem głównie wśród obywateli Federacji Rosyjskiej. W kwietniu 2022 roku departament konsularny MSZ alarmował, że wielu aplikantów nie jest zainteresowanych programem z powodu jego atutów, ale raczej w obawie przed mobilizacją wojskową. W tym kontekście, mimo że władze miały świadomość ryzyk związanych z wzmożoną migracją rosyjskich obywateli, kontrola nad procesem relokacji firm z Rosji do Polski nie była wystarczająca. Sejmowa komisja śledcza ds. afery wizowej ujawniła, że w ciągu lat funkcjonowania programu nie weryfikowano firm ani nie sprawdzano kwalifikacji aplikantów – w rezultacie wydano aż 84 519 wiz PBH bez jakiejkolwiek kontroli.

Taki system stwarza przestrzeń, w której nikt nie jest w stanie efektywnie sprawdzić, z jakimi intencjami aplikanci ubiegają się o wizy, co ma szczególne znaczenie w kontekście osób z krajów borykających się z problemami gospodarczymi czy politycznymi.
Korupcja oraz nadużycia wśród urzędników odpowiedzialnych za wydawanie wiz również odgrywają kluczową rolę. Istnienie korupcyjnych powiązań między urzędnikami a osobami oraz firmami aplikującymi o wizy, intensyfikowane przez “szybkie ścieżki” wydawania wiz dla wybranych inwestycji, prowadzi do podejmowania decyzji w sposób nieprzejrzysty. To dodatkowo stawia Polskę w pozycji, w której bardziej skomplikowana sytuacja geopolityczna, jak konflikty zbrojne czy destabilizacja w krajach pochodzenia migrantów, jeszcze mocniej wpływa na nielegalny napływ migrantów.

Nieprawidłowości w przyznawaniu wiz studenckich również były problematyczne, gdyż niektóre instytucje edukacyjne mogły wykorzystywać tę możliwość do generowania zysków, nawet nie spełniając odpowiednich standardów. Działania takie prowadziły do sytuacji, w której legalne kształcenie mogło być wykorzystywane jako pretekst do oszustw wizowych, co dodatkowo zaburzało obraz polskiego systemu imigracyjnego.

Polska, w wyniku swojego dynamicznego rozwoju gospodarczego, stała się celem migracyjnym dla osób poszukujących lepszego życia. Niestety, złożone problemy systemowe i korupcyjne w procesie wydawania wiz wykorzystane zostały przez osoby pragnące migracji na nielegalnych zasadach. W rezultacie, sytuacja ta podkreśla konieczność wprowadzenia reform oraz skutecznych mechanizmów kontrolnych w polskim systemie imigracyjnym, aby móc skutecznie integrować nowych migrantów w sposób korzystny zarówno dla ich samych, jak i dla polskiego społeczeństwa i gospodarki.

Skutki afery wizowej

Afera wizowej w Polsce ma daleko idące konsekwencje, które mogą wpłynąć zarówno na sytuację wewnętrzną, jak i na międzynarodowe postrzeganie kraju.
Po pierwsze, już zaburzyła rynek pracy. Polska gospodarka, z jej dynamicznym rozwojem, opiera się w rosnącej mierze na przyciąganiu pracowników z różnych krajów. Problemy z systemem wizowym mogą sprawić, że Polska stanie się mniej atrakcyjna jako miejsce pracy, co negatywnie wpłynie na zdolność firm do pozyskiwania wykwalifikowanych pracowników – mowa tutaj nie tylko o powszechnie znanej niewydolności systemu, ale również percepcji Polski wśród kandydatów.
Po drugie, przyniosła dalsze osłabienie zaufania do instytucji odpowiedzialnych za politykę imigracyjną to jedno z najważniejszych zagrożeń. Ewentualne nadużycia, korupcja oraz brak odpowiedniej kontroli w systemie wizowym mogą prowadzić do spadku zaufania obywateli polskich do państwa. W dłuższej perspektywie to może skutkować apatią społeczną i negatywnym wizerunkiem Polski jako kraju z nieefektywnym i nieprzejrzystym systemem administracyjnym – kolejny kamyczek do ogródka krajowych pesymistów.
Kolejnym skutkiem jest negatywny wpływ na bezpieczeństwo narodowe. Niekontrolowany napływ migrantów, zwłaszcza z krajów dotkniętych konfliktami czy kryzysami politycznymi, może prowadzić do poważnych zagrożeń dla stabilności społecznej. Taki scenariusz stawia dodatkowe wyzwania przed służbami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo, co może prowadzić do zwiększonych napięć zarówno w społeczeństwie, jak i w relacjach między różnymi grupami etnicznymi.
Również w obszarze edukacji wystąpią poważne konsekwencje. Problemy z przyznawaniem wiz studenckich mogą negatywnie wpłynąć na postrzeganie polskich uczelni przez zagranicznych studentów. W sytuacji, gdy niektóre instytucje wykorzystują rekrutację międzynarodową do generowania zysków, stabilność systemu edukacji wyższej w Polsce może zostać nadszarpnięta.

Zmiany w polityce migracyjnej

Restrykcyjna polityka migracyjna, zadeklarowana przez obecny rząd w ramach “Kompleksowej i Odpowiedzialnej Strategii Migracyjnej Polski na lata 2025–2030”, stanowi odpowiedź na problemy ujawnione w wyniku afery wizowej. Dokument ten wprowadza surowsze zasady dostępu cudzoziemców do terytorium Polski oraz zwiększa kontrolę nad procesami migracyjnymi, co ma na celu poprawę bezpieczeństwa państwa i eliminację ryzyk związanych z niepożądanym napływem imigrantów. Jednakże, restrykcyjne podejście może stworzyć nowe problemy, w tym utrudnić dostęp do polskiego rynku pracy wykwalifikowanym specjalistom, co z kolei może negatywnie wpłynąć na konkurencyjność gospodarki w kontekście istniejących niedoborów kadrowych. Dodatkowo, wprowadzenie rygorystycznych przesłanek weryfikacyjnych może zniechęcić cudzoziemców do aplikowania o wizy, co może przyczynić się do spadku zainteresowania Polską jako atrakcyjnym miejscem pracy czy nauki. W efekcie, strategia, zamiast stanowić kompleksowe rozwiązanie problemów migracyjnych, może przyczynić się do powstania nowych, o których władze nie będą mogły zbagatelizować.

Realizacja “Kompleksowej i Odpowiedzialnej Strategii Migracyjnej Polski na lata 2025–2030” będzie wspierana przez wprowadzenie kilku nowych ustaw, które znacząco zmienią dotychczasowe prawo imigracyjne. Planowane zmiany obejmują m.in. uszczelnienie systemu wydawania wiz, wprowadzenie ściślejszych zasad dotyczących weryfikacji aplikantów oraz ustanowienie bardziej rygorystycznych kryteriów dostępu do polskiego rynku pracy – w tym wprowadzenie de facto obowiązkowych umów o pracę dla sporej części cudzoziemców. Razem te zmiany mogą na nowo określić zasady i ramy prawne migracji, kształtując przyszłość polityki imigracyjnej w Polsce od 2025 roku.
Kształt planowanych zmian oraz użyte tam sformułowania sugerują, że ofiary wśród firm dotkniętych tymi zmianami są przez autorów akceptowaną ceną za zmycie hańby afery wizowej.

Podsumowanie

Afera wizowa w Polsce ujawnia poważne deficyty w funkcjonowaniu systemu migracyjnego, które mogą mieć dalekosiężne konsekwencje. W obliczu jawnych nadużyć i korupcji, Polska stoi przed wyzwaniem odbudowy zaufania do instytucji państwowych oraz wprowadzenia reform, które pozwolą na efektywne zarządzanie polityką migracyjną. Zrozumienie przyczyn tej afery oraz odpowiednie reagowanie na jej skutki pozwoli na stworzenie lepszych warunków dla migrantów i obywateli polskich.
Na poziomie biznesowym jedno jest pewne – zmiany na dużą skalę nieuchronnie się zbliżają i pracodawcy będą musieli się do nich dostosować. Chcąc poznać skalę zmian, dowiedzieć się jak mogą wpłynąć na konkretnego pracodawcę i jak się do nich przygotować rekomenduję kontakt z działem Employment Immigration Kancelarii C&C Chakowski & Ciszek.

Zapraszamy na najbliższe wydarzenia organizowane przez C&C Chakowski & Ciszek:
NOWA POLITYKA MIGRACYJNA – REWOLUCYJNE ZMIANY W LEGALIZACJI CUDZOZIEMCÓW 2025 (KLIKNIJ)
WARSZTATOWY KURS SPECJALISTYCZNY – LEGALIZACJA POBYTU I PRACY CUDZOZIEMCÓW W POLSCE 2025 (KLIKNIJ)
AKADEMIA PRACY TYMCZASOWEJ 2025 (KLIKNIJ)

Ten artykuł był interesujący?

Jeśli chcecie Państwo otrzymywać powiadomienia o nowych artykułach pojawiających się na naszym blogu, zapraszamy do subskrypcji newslettera C&C Chakowski & Ciszek. W każdą środę otrzymacie Państwo nowe, przydatne treści.

ZAPISZ SIĘ!


    Pomóż nam lepiej dostosować treść naszych maili do Ciebie

    Jaką reprezentujesz branżę?

    Jaka tematyka Cię interesuje?







    Top
    Szkolenia

    Sprawdź

    Naszą szeroką ofertę szkoleń
    Zobacz ofertę